İzmir Büyükşehir Belediyesi, Cumhuriyetin 100’üncü yılı anısına Köy Enstitüleri Anıt ve Kültür Evi’nin açılışını yaptı. Restore edilen Vakıflar Konağı’nda hayat bulan Memorial Residence, tüm bilgi, belge ve döneme ait eşyaları çağdaş müze teknolojisiyle harmanlayarak dünya standartlarında bir Köy Enstitüsü anlatımı sunuyor. Anıt Ev’in açılışında Köy Enstitüleri’nin adını yaşatacak Bir Tarım Okulunun daha müjdesini veren Önder Tunç Soyer, “O yarım kalmış medeniyet projesini yeniden başlatacağız.”
İzmir Büyükşehir Belediyesi, 1954 yılında kapatılan Köy Enstitüleri’nin hafıza merkezi olan Köy Enstitüleri Anıt ve Kültür Evi’ni kente kazandırdı. TARKEM tarafından restore edilen Vakıflar Köşkü’nde hayata geçirilen Anıt ve Kültür Konutu, İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Arşivleri, Müzeler ve Kütüphaneler Şube Müdürlüğü ve Yeni Nesil Köy Enstitüleri Derneği iş birliğiyle hayata geçirildi. En ileri müzecilik teknikleriyle donatılan Hafıza Evi’nin açılış törenine İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, İzmir Köy Kooperatif Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Neptün Soyer, Konak Belediye Başkanı Abdül Batur, İzmir Kent Konseyi Başkanı Nilay Kökkılınç, Yeni Nesil Köy Enstitüleri Derneği Kurucu Lideri Kemal. Kocabaş, Yeni Nesil Köy Enstitüleri Derneği Başkanı Gökhan Bal, sivil toplum kuruluşu temsilcileri, esnaf, eğitimciler, akademisyenler, muhtarlar, siyasi parti temsilcileri ve çok sayıda vatandaş katıldı. Açılış töreni Yeni Nesil Köy Enstitüleri Mandolin Orkestrası’nın konseriyle başladı.
“İzmir unutan değil hatırlayan bir şehir”
Açılış töreninde konuşan Önder Tunç Soyer, “Köy Enstitüleri genç Cumhuriyetin lokomotifiydi. İlki 1940 yılında açılan bu eğitim kaleleri, Türkiye Cumhuriyeti’nin çağdaş, eğitimli çiftçisini, bilim adamını, sanatçısını ve zanaatkârını yetiştirmiştir. Ne yazık ki bu örnek yapı ilgi odağı haline geldi. Haksız eleştiri ve iftiralarla itibarsızlaştırıldı. 1954 yılında tamamen kapatılan Köy Enstitüleri, 14 yıl gibi kısa bir sürede Cumhuriyetimize ölümsüz eserler ve yarım kalmış bir medeniyet projesi bırakmıştır. Bugün Türkiye’de bilim, zanaat, sanat ve tarım kapatılmasaydı ne olurdu bir düşünün. Cumhuriyetimizin 100. yılının en büyük eserlerinden biri olan İzmir’deki Köy Enstitülerine sahip çıkıyoruz. Bir hafıza merkezini daha şehrimize kazandırıyoruz. Çünkü İzmir unutan değil hatırlayan bir şehir. İzmir’in minnettar halkı, antlaşmalarına sonsuza kadar sadıktır. “Köy Enstitüleri Hatıra Yurdu İzmir’in bu bağlılığının bir sonucudur” dedi.
“İzmir, İzmir’in çocuklarını okutacak”
Köy Enstitüleri Anıt ve Kültür Evi açılışında “Bir Tarım Okulu Daha” projesini anlatan Önder Soyer, “Cumhuriyetimizin en büyük atılımlarından biri olan Köy Enstitülerinden aldığımız ilhamla bir “Başka Tarım Okulu”nun açılışını yapıyoruz. İkinci Yüzyılın Köy Enstitüsü adını verdiğimiz bu yapı, ‘İzmir Tarım’ hareketimizi güçlendirecek bir devrim olacak. O yarım kalmış medeniyet projesini yeniden başlatacağız. Üzerine inşa edilecek bu Cumhuriyet binası. Urla ilçemize bağlı Bademler köyünde 45 bin metrekarelik alanda gençlerimize yüzde yüz burslu ve yatılı eğitim imkânı sağlanacak. “İzmir, İzmir’in çocuklarını okutacak” dedi.
“Üreticinin alın teri yarının üreticilerine eğitim imkânı sağlayacak”
Başkan Soyer, “Mera İzmir projemizle İzmir dağlarını karış karış gezen çobanlarımızı ziyaret ettik. Bu ziyaretlerde 5 bin 117 çobanın kapısını çaldık ve Türkiye’nin ilk Çoban Haritasını hazırladık. İzmir’in koyun sütü potansiyelini ortaya çıkardığımız bu çalışma sonucunda çobanlarımıza alım garantisi verdik. Dün açılışını büyük bir keyifle yaptığımız 100. Yıl Bayındır Süt İşleme Fabrikamızda o sütü işlemeye başladık. Bu eserlerimizin satışından elde ettiğimiz gelirle İzmirli çocukları başka bir Ziraat Okulunda okutacağız. Bugünün üreticilerinin sıkı çalışması, yarının üreticilerine eğitim fırsatı olarak geri dönecektir. Uzun yıllardır Cumhuriyetin olanaklarından eşit şekilde yararlanamayan köylerimizin çocukları, bir kez daha kaliteli eğitim olanağına kavuşacak. Bu yönüyle köy enstitülerinden esinlenerek hazırlanan ‘Başka Ziraat Mektebi’ tam anlamıyla döngüsel bir kültür çalışmasıdır. “Bugün açılışını yaptığımız Köy Enstitüleri Hatıra Yurdu’nun, Diğer Ziraat Okulu’nun müfredatının hazırlanmasında büyük katkılar sağlayacağını biliyorum” dedi.
“Cumhuriyetimizin 100. yılı hediyesi olsun”
Başkan Soyer, konuşmasının son bölümünde şunları söyledi: “Köy Enstitülerini bugün doğrudan birinci elden dinleyebileceğimiz çok az kişi kaldı maalesef. O dönemde bu Cumhuriyet’in mirasını bu okulların öğrencisi veya eğitmeni olarak bizlere taşıyanların birçoğu vefat etti. Değerli anılarını ölümsüzleştirdiğimiz anma mekânımızda her birinin önünde saygıyla eğiliyorum. Bu ülke sana minnettar. Bugün açılışını yaptığımız Anıt Evimiz sadece minnettarlığımızın simgesi değildir. Aynı zamanda Diğer Ziraat Mektebi gibi yenilikçi eğitim kurumları için de bir referans noktası ve yol göstericidir. “Bu çalışmamız Cumhuriyetimizin 100. yılına ithaf olsun” dedi.
“Köy Enstitüleri ile yeni bir kalkınma hamlesi”
Konak Belediye Başkanı Abdül Batur, “Çok değerli ve keyifli bir eserin açılışını hep birlikte gerçekleştiriyoruz. Köy Enstitülerinin değeri Cumhuriyet tarihinde farklı bir noktadadır. Ben de Köy Enstitüsü’nde bir eğitmenin öğrencisiyim. O dönemde kültür, sanat ve tarımla iç içe olan çalışma disiplini ve eğitimin ne kadar değerli olduğunu görüyoruz. Ancak ne yazık ki zamanla bu eğitimden vazgeçildi ve günümüzün daha kötü eğitim sistemi benimsendi. Dünyadaki iklim krizi ve sorunlar, o dönemde köy enstitüsü eğitiminin ne kadar değerli olduğunu gösteriyor. Şu anda Köy Enstitülerine büyük ihtiyaç var. Köy Enstitüleri ile bir kalkınma hamlesine daha imza atmak çok değerli. Umudumuzu kaybetmeden büyümeye ve çalışmaya devam edeceğiz. “Köy Enstitüsü büyüklerimiz nasıl başardıysa biz de başaracağız” dedi.
“Anıt ev, yerel yönetimler tarihinde bir ilk olacak.”
Yeni Nesil Köy Enstitüleri Derneği Başkanı Gökhan Bal, “Bugün İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer’in özveriyle gerçekleştirdiği Köy Enstitüleri Anı Evi’nin açılışına şahit oluyoruz. Memorial Residence yerel yönetimler tarihinde bir ilk olarak yerini alacak. Son çeyrek asırda dindar bir nesil yaratacakları iddiasıyla tüm kurumları, eğitim sistemini ağır bir şekilde yok ettiler. Köy Enstitüleri davasını sürdürmekteki amacımız bu yıkıma karşı geçmişe özlem duymak değil. Tam tersine bu anma mekânı her türlü yıkıma karşı üretenlerin kurtuluşu ve iyileşmesine yönelik ilk adım olacaktır. “Köy Enstitüleri geleceğin liberal toplumunun mimarlarıdır” dedi.
Tarihi bina Köy Enstitüleri ile yeniden hayat buldu
19. yüzyılın sonu veya 20. yüzyılın başında yapıldığı iddia edilen Köy Enstitüsü Anıt ve Kültür Konutu binası, Konak Natırzade Mahallesi’nde “İstiklalımızın 100. Yılı Anıt Evi”nin hemen yanında yer alıyor. “. TARKEM tarafından restore edilen tarihi binanın Köy Enstitüleri Anıt ve Kültür Evi’ne dönüştürülmesi için 2023 yılı başında çalışmalar başlatıldı. Kısa sürede tamamlanan Memorial Residence, Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. yılı anısına İzmir’e ve Türkiye’ye hediye edildi. “Korunması Gereken Kültür Varlığı” olarak tescillenen Köy Enstitüleri Anıt ve Kültür Konutu binası toplam 300 metrekare alana sahip.
Öğrencilerin tahta bavulundan mandoline kadar dev arşiv
Anı Evi, Türkiye Cumhuriyeti’nin aydınlanmasının temel taşı olan Köy Enstitülerinin yeri ve önemini anlatan içerikleri bir araya getirdi. Cumhuriyet Dönemi’nin ilk yıllarında temel eğitim veren köy öğretmenleri, Köy Enstitüleri’nin kurucuları, mezunları ve günümüze kadar gelebilenler Anıt Ev’in temasını oluşturmuştur.
Kısa sürede 30 bağışçıdan dönemin ruhunu yansıtan çeşitli obje, belge, fotoğraf ve benzeri materyaller derlendi. Bağışlanan objeler arasında; Köy Enstitüsü öğrencilerinin bizzat yaptığı veya kullandığı ahşap bavullar, saatler, tuğlalar, mandolinler, mandolin kutuları, rozetler ve marangoz planyaları gibi ders malzemeleri yer almaktadır. Ayrıca bağış yoluyla elde edilen ve APIKAM arşivinden derlenen tarihi belgeler, diplomalar, günlükler, kayıt defterleri, ders notları ve orijinal basılı fotoğraflar gibi materyaller de Anıt Ev’de ziyaretçilerin beğenisine sunulacak.
Bilim insanları için birinci sınıf bir kaynak
Köy Enstitüsü Anıt ve Kültür Evi’nde araştırma kütüphanesi ve dijital arşiv sistemi kuruldu. Kütüphane, tamamı Köy Enstitüleri ile ilgili olmak üzere 600 kitap ve dijital arşive aktarılan 300’ün üzerinde materyalle Köy Enstitüleri alanında çalışan araştırmacılara değerli bir bilgi tabanı sağlayacak. Ziyaretçiler bu bilgi tabanına Anıt Ev’deki tabletlerden ulaşabilecek. Böylece Köy Enstitüleri Anıt ve Kültür Konutu, sadece İzmir’de değil, Türkiye’de ve dünyada Köy Enstitüleri alanında araştırma yapan akademisyen, tarihçi ve araştırmacılar için değerli bir referans merkezi olarak hizmet verecek.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
